ทฤษฎี X และทฤษฎี Y ของแมคเกรเกอร์

แมคเกรเกอร์ ได้ชี้ให้เห็นถึงแบบของการบริหาร 2 แบบ คือ ทฤษฎี X ซึ่งมีลักษณะเป็นเผด็จการ และ ทฤษฎี Y หรือการมีส่วนร่วม แต่ละแบบเกี่ยวข้องกับสมมุติฐานที่มีต่อลักษณะของมนุษย์ดังนี้

ผู้บริหารแบบทฤษฎี X เชื่อว่า

1. พนักงานโดยทั่วไปไม่ชอบทำงาน และพยายามหลีกเลี่ยงงานถ้าสามารถทำได้
2. เนื่องจากการไม่ชอบทำงาน พนักงานจึงต้องถูกควบคุม บังคับ หรือข่มขู่ให้ทำงาน พนักงานชอบให้สั่งการและใช้วิธีการลงโทษ เพื่อให้มีความพยายามได้เพียงพอ และบรรลุวัตถุประสงค์ขององค์กร
3. พนักงานโดยทั่วไปพอใจกับการชี้แนะสั่งการหรือการถูกบังคับ ต้องการหลีกเลี่ยงความรับผิดชอบ มีความทะเยอทะยานน้อย และต้องการความมั่นคงมากที่สุด 

ผู้บริหารแบบทฤษฎี X จึงพยายามสร้างแรงจูงใจโดยการข่มขู่และลงโทษ เพื่อทำให้พนักงานใช้ความพยายามให้บรรลุความสำเร็จตามเป้าหมายขององค์กร

ผู้บริหารแบบทฤษฎี Y เชื่อว่า

1. พนักงานทำงานเพื่อตอบสนองความพอใจของตัวเอง
2. การข่มขู่ด้วยการลงโทษไม่ใช่วิธีดีที่สุดเพื่อจูงใจให้คนทำงาน อันที่จริง พนักงานที่ผูกพันกับการบรรลุถึงความสำเร็จตามเป้าหมายขององค์กร จะมีแรงจูงใจด้วยตนเอง และจะเป็นคนควบคุมการทำงานของตนเอง
3. ความผูกพันของพนักงานที่มีต่อเป้าหมายขึ้นอยู่กับ รางวัลและผลตอบแทน ที่พวกเขาคาดหวังว่าจะได้รับ เมื่อเป้าหมายบรรลุถึงความสำเร็จ
4. สภาพแวดล้อมที่เหมาะสมในการทำงาน จะจูงใจให้พนักงาน ยอมรับและแสวงหา ความรับผิดชอบ และมีความคิดสร้างสรรค์ในการทำงาน

ผู้บริหารแบบทฤษฎี Y เน้นถึงการพัฒนาตนเองของพนักงาน ชี้ให้เห็นว่าพนักงานรู้จักตัวเองได้ถูกต้อง รู้จักความสามารถของตนเอง ผู้บริหารควรสร้างแรงจูงใจ โดยการสร้างสรรค์สถานการณ์ที่จะทำให้พนักงานมีความรู้สึกรับผิดชอบ และมีส่วนร่วมในการทำงาน

—
เรียบเรียงจาก ทฤษฎี X และทฤษฎี Y ของแมคเกรเกอร์